نقد سها: "کم محتوا بودن قرآن"

خلاصه شبهه: قرآن کتابی با محتوای کم و سطحی است. به مطالب متنوع در سطح فهم عوام آن زمان و محیط عربستان اشاره کرده است ، بدون استدلالی مناسب و تعمقی کافی. برای مثال وقتی پرسیده میشود که چرا ماه شکلهای متنوع دارد ؟؟ 

در قران گفته شده ؛ برای اینکه شما عدد سالها و حساب را داشته باشید. اگر امروز همین سوال از یک دانش آموز هم پرسیده شود خواهد گفت که چون قسمتهای مختلفی از ماه به سمت خورشید است ولی محمد اصلا چنین چیزی را نمیدانسته و جوابی عوامانه داده است.

تکراری بودن قران دلیلی بر کم محتوی بودن آن است. محمد چیز های محدودی از کتب مقدس یهود و مسیحیان فرا گرفته بود و چیز های مختصری هم از فرهنگ خود یا فرهنگهای دیگر به گوشش خورده بود. در محیط عربستان که یکی از عقب افتاده ترین نقاط زمین بود ,چیز زیادی برای آموختن یافت نمیشد و محمد میخواست این حکایت ها و نکات محدود را در عرض 23 سال برای مردم بگوید , طبعا چاره ای جز تکرار این مطالب نمیدید و این دلیل روشنی است بر اینکه قران کار محمد است نه خدا (نقد قرآن_سها /ص36).

پاسخ به شبهه: در این متن , اساسا دو اشکال و شبهه مطرح است که بدان پاسخ میدهیم:

اشکال اول: همان سوال و جوابی که از پیامبر اسلام ص در مورد هلال ماه میپرسند.

پاسخ اشکال: آیه را ببینید: یسألونک عن الأهلّة قل هی مواقیت للناس و الحج (بقره، 189): از تو درباره هلال ماه میپرسند, بگو برای آن است که مردم وقت کارهای خویش و زمان حج را بشناسند.

طبیعتا یک واقعه را میتوان از نگرش های مختلفی نگاه کرد و باید ببینیم که این سوال از چه کسی و به چه منظوری پرسیده شده است. مثلا: اگر شخصی درباره گوسفند سوال بکند و فرد پاسخگو یک زیست شناس باشد , جواب او درباره مسایل زیستی گوسفند میباشد. و اگر پاسخگو یک فقیه باشد در مورد حلال و حرام و ... جواب میدهد.

 ظاهر امر این هست که سوال آنها درباره هلالی بودن ماه و ارتباط آن با دین بوده است چون از پیامبر به عنوان رهبر دینی پرسیده است. اگر شما بقیه موارد "یسئلونک عن..." در قرآن را ببینید متوجه خواهید شد که موارد بسیاری از آن سوالات این بوده است که حکم دین در آن مورد چیست؛ نه اینکه سوال کننده بخواهد از حقیقت آن چیز آگاهی پیدا کنند. به عبارت دیگر آنها از علت تغییر شکل (علت محدثه) ماه ,سوال نپرسیدند بلکه از علت غایی و فلسفه تغییر پرسیده اند.

 مثلا در قرآن آمده است که , از تو در مورد شراب و قمار میپرسند. خب , آیا اینجا , از چگونگی ساخت شراب از پیامبر میپرسند یا مرادشان این است که از حکم شرعی شراب از تو میپرسند؟ در آیه بالا نیز سوال از چرایی خلقت ماه به صورت هلالی بوده است , نه از چگونگی تحقق آن. هم چنان که با مراجعه به شان نزول و تفاسیر این مساله آشکار میشود. مثلا به کتاب مجمع البیان/ج2/ص27 مراجعه کنید.

 در آیه دیگری از قرآن نیز چنین آمده است: هو الذی جعل الشمس ضیاءا و القمر نورا و قدره منازل لتعلموا عدد السنین و الحساب ما خلق اللّه ذلک الا بالحقّ: اوست خدایی که آفتاب را درخشان و ماه را تابان نمود و سیر و سفر ماه را در منازلی معین کرد تا بدین وسیله شماره سال و حساب ایام را بدانید. این هارا خدا جز به حق و مصلحت نظام خلق نیافریده.

 همانطور که ملاحظه میکنید ایه سر فلسفه خلقت بحث میکند نه علل تغییر شکل ماه!

اشکال دوم: محمد چیز های محدودی از کتب مقدس یهود و مسیحیان فراگرفته بود و چیزهای مختصری هم از فرهنگ خود فرهنگ های دیگر به گوشش خورده بود.

پاسخ اشکال: اولا هیچ دلیل تاریخی برای این  ادعا وجود ندارد که مطالب قرآن برگرفته از کتب تورات و انجیل است. بلکه آنچه به شهادت مورخین عرب , ثابت است , آن است که محمد صلی الله علیه و آله پیش از نزول قرآن , نه در مکتبی درس فراگرفته و نه کتابی خوانده است و سها مدرکی برای این ادعا نمی آورد و فقط به بعضی احتمالات به دلیل شباهت با تورات و انجیل اشاره میکند.

مثلا در کتابش در مورد خلقت جهان در شش روز میگوید: "اما منشا این 6 روز در کتاب تکوین تورات است که به احتمال بسیار قوی محمد آن را از تورات گرفته (نقد قرآن سها /ص 106)" یا در جای دیگر کتابش به تشابه بعضی مطالب قرآن با تورات اشاره میکند (همان/ص338). این هم معلوم است که صرف تشابه , دلیل گرفتن از آن ها نیست.

دوما لازمه این قول این هست که آنچه در قرآن آمده است با آنچه در تورات و انجیل نوشته شده است مطابق باشد؛حداقل در خط مشی عقیدتی و در روح احکام و ویژگی های جهان بینی و اصل خداشناسی و ویژگی های پیامبران بایکدیگر مطابق باشند در صورتی که چنین نیست. و ان شالله در آینده به این مسایل مفصل میپردازیم.