اسلام اختیاری ایرانیان

1- ریچارد نیلسون فرای؛ شرق شناس و ایران شناس برجسته آمریکایی و استاد دانشگاه هاروارد

 ایشان در مورد اسلام آوردن ایرانیان گفته اند که: "تصور ریختن عربان از بیابان با یک دست قرآن و دست دیگر شمشیر اینک کاملا منسوخ شده است. این چنین پدیده ای هرگز نبوده است و امروزه واقعیات آشکارتر شده اند" (عصر زرین فرهنگ ایران / ص 90).

2- ادوارد براون؛ خاورشناس و ایران شناس مشهور بریتانیایی

وی نیز می گوید: "چه بسا تصور کنند که جنگجویان اسلام اقوام و ممالک مفتوحه را در انتخاب یکی از دو راه مخیر می ساختند: اول قرآن٬ دوم شمشیر. ولی این تصور صحیح نیست٬ زیرا گبر و ترسا (مسیحی) و یهود اجازه داشتند آیین خود را نگاه دارند و فقط مجبور به دادن جزیه بودند. و این ترتیب کاملاً عادلانه بود، زیرا اتباع غیر مسلم خلفا از شرکت در غزوات و دادن خمس و زکات که بر امت پیامبر فرض (واجب) بود معافیت داشتند" (تاریخ ادبی ایران، ادوارد براون/ ج ۱، ص ۲۹۷_۲۹۸).

3- پرفسور ارنولد در کتاب نفیس خود "تعلیمات اسلام" میگویند: "رفتار ستمگرانه مؤبدان نسبت به پیروان سایر مذاهب و ادیان سبب شد که درباره آیین زردشت و پادشاهانی که از مظالم مؤبدان حمایت میکردند حس بغض و کینه شدید در دل بسیاری از اتباع ایرانی برانگیخته شود و استیلاء عرب بمنزله نجات و رهایی ایران از چنگال ظلم تلقی گردد".

(T.W.Arnold, preaching of islam, london,1396 ,p177_184)

4- چنانچه ارنولد تذکر میدهد: "سادگی و قابلیت انعطاف اسلام و همچنین بسیاری از عقایدی که درباره مرگ و خلود نفس و آخرت از آیین زردشتی گرفته شده بود و ناتوانیها و تکالیف شاق و مراسم دقیق و پر آب و تاب زردشتی تحمیل مینمود اسلام از میان برداشت و بعد از شدت ، فرجی برای مردم پیدا شد و مسلم است که قسمت اعظم کسانیکه تغییر مذهب دادند بطیب خاطر و با اختیار و اراده خودشان بود. پس از شکست ایرانیان در قادسیه فی المثل 4000 سرباز دیلمی پس از,مشاوره تصمیم گرفتند به میل خود اسلام بیاورند و بقوم عرب ملحق شوند (تاریخ تمدن شرق،تالیف فن کرمر/جلد 1/ص207، به نقل از کتاب؛تاریخ ادبی ایران/ادوارد براون/جلد1/ص300).